Nga INDRIT TILA
Pretendohet prej kohësh se fiqtë janë një shembull i një fruti jo-vegan por a është i vërtetë ky thashethem? Gjatë viteve të fundit, kanë qarkulluar thashetheme se fiqtë nuk janë të përshtatshëm për veganët për shkak të faktit se ata kërkojnë që një grerëzë të vdesë në procesin e pjalmimit. Kjo ka bërë që shumë njerëz të besojnë se fruti nuk është në përputhje me një dietë me bazë bimore. Por a janë fiqtë vegan? Apo në të vërtetë përmbajnë grerëza?
Fiqtë janë një ushqim jashtëzakonisht i popullarizuar në të gjithë botën. Ata hahen në sallata ose ëmbëlsira, ose thjesht si një meze të lehtë më vete. Prandaj, shumë njerëz mund të tronditen kur mësojnë se shpesh mendohen si të papërshtatshëm për ata që ndjekin dieta me bazë bimore – madje edhe vegjetariane.
Rritja e veganizmit ka parë gjithashtu një rritje të thashethemeve dhe keqinformimeve rreth stilit të jetesës. Shumë njerëz përpiqen të diskreditojnë lëvizjen duke pretenduar se një mori frutash dhe perimesh – përfshirë avokado – janë produkte të mizorisë së kafshëve dhe për këtë arsye janë jo vegane. Prandaj, shumë njerëz argumentojnë se, veganët janë hipokritë e që hanë pothuajse çdo gjë.
Ndërsa është e vërtetë që disa ushqime vegane mund të përfshijnë kafshë në një farë mënyre por kjo nuk do të thotë domosdoshmërisht se ato nuk janë vegane. Po ju paraqesim disa informacione mbi të vërtetën rreth fiqve.
Çfarë është fiku? Origjina e frutave
Fiqtë janë të mirënjohur për formën e tyre të dallueshme, si dardhë dhe tulin e shijshëm, që varion nga i forte në të butë, në varësi të shumëllojshmërisë dhe pjekurisë. Fiqtë vijnë në një gamë ngjyrëshe, nga jeshile në vjollcë dhe madje edhe ne të artë. Brenda, ato përmbajnë fara të shumta të vogla, të cilat i bashkohen strukturës unike dhe aromës së frutit. Fiqtë mund të hahen të freskët ose të thatë dhe përdoren shpesh në gatim dhe pjekje, duke ofruar një ëmbëlsi dhe aromë natyrale në pjata të ndryshme.
Fiku e ka origjinën në Lindjen e Mesme dhe Azinë Perëndimore, dhe është kultivuar që nga kohërat e lashta. Kultivimi i tij u përhap në rajonin e Mesdheut, një klimë ideale për rritjen e fikut, duke u bërë një element kryesor në dietën e qytetërimeve të ndryshme të lashta, duke përfshirë egjiptianët, grekët dhe romakët. Sot, fiqtë rriten në klimat e ngrohta dhe të buta në mbarë botën, me prodhuesit kryesorë duke përfshirë Turqinë, Egjiptin, Greqinë dhe Shtetet e Bashkuara, veçanërisht Kaliforninë. Fiqtë lulëzojnë në zona me verë të gjatë e të nxehtë dhe dimër të freskët e të lagësht, duke i bërë veçanërisht të përshtatshme klimat mesdhetare.
A përmbajnë vërtet fiqtë grerëza?
Disa lloje fiku pjalmohen nga “grerëzat e fikut” të cilët hyjnë dhe vendosin vezët brenda tyre. Këto grerëza dhe pemët e fikut mbështeten tek njëra-tjetra për t’u riprodhuar, shkencëtarët besojnë se ato evoluan përkrah njëra-tjetrës. Grerëza polenizon fikun, dhe pema nga ana tjetër e pjalmon grerëzën duke i mundësuar që të vendosin vezët e tyre brenda saj.
Kur hyn në pemë, grenza femër shpesh do të humbasë krahët e saj gjatë procesit, që do të thotë se ajo nuk është në gjendje të dalë. Pas hedhjes së vezëve, ajo do të vdesë brenda fikut. Kjo bën që shumë njerëz të besojnë se fiqtë që blejmë në supermarket përmbajnë grerëza dhe për këtë arsye janë të papërshtatshëm për veganët.
A janë fiqtë vegan?
Ndërsa është e vërtetë që disa fiq përfshijnë grerëza në pjalmimin e tyre, kjo nuk do të thotë se ata nuk janë vegan. Rreth 92 miliardë kafshë tokësore vriten për ushqim çdo vit, si dhe një numër i pallogaritshëm i kafshëve ujore. Shumica dërrmuese e këtyre kafshëve rriten në kushte të panatyrshme në ferma gjigande, ose peshkohen nga oqeani me rrjeta ose linja të mëdha peshkimi. Veganizmi është një lëvizje kundër shfrytëzimit të këtyre kafshëve.
Në të kundërt, pllenimi i grerëz-fiku është një proces tërësisht natyror dhe nuk përfshin shfrytëzimin e kafshëve nga njerëzit, të cilin veganizmi kërkon ta përjashtojë.
Vezët që femra vendos brenda fikut do të dalin ndërsa janë ende larva, kjo do të thotë se ajo po i jep më shumë jetë duke vdekur. Si fiku ashtu edhe grerëza kanë evoluar në atë mënyrë dhe procesi nuk është i krahasueshëm me praktikat e panatyrshme bujqësore.
Grerëza gjithashtu do të tretet brenda fikut me një enzimë të quajtur ficin, e cila zbërthen trupat e grerëzave në proteina. Kjo do të thotë se nuk ka asnjë shans që një njeri të hajë pa dashje kufomën e insektit kur kafshon frutin.
A kanë të gjithë fiqtë grerëza fiku brenda tyre?
Fiqtë që hahen zakonisht nga njerëzit ,kryesisht nuk përfshijnë fare pllenim të grerëzave. Kjo do të thotë se ka të ngjarë që nuk do të ketë pasur kurrë grerëza ose vezë grerëzash brenda tyre.
Praktikat moderne të kultivimit shpesh nënkuptojnë se fiqtë që ne zakonisht hamë nga dyqanet ushqimore janë rritur nga varietete që nuk kanë nevojë për pllenim me grerëza. Kjo do të thotë se një pako tipike fiqsh nuk ka gjasa të përmbajë ndonjë gjurmë grerëzash.
Cilat janë përfitimet shëndetësore të fiqve?
Fiqtë nuk janë vetëm per veganët, por gjithashtu konsiderohen si një frut ushqyes për çdo dietë. Fiqtë, të freskët dhe të thatë, janë të mbushur me një sërë lëndësh ushqyese që mendohet se ofrojnë një sërë përfitimesh shëndetësore. Ato janë një burim i mirë i fibrave dietike, të cilat janë të dobishme për procesin e tretjes. Fibrat në fiq ndihmojnë në nxitjen e lëvizjeve të rregullta të zorrëve, parandalimin e kapsllëkut dhe mendohet se kontribuojnë në një mikrobiomë të shëndetshëm të zorrëve. Fiku gjithashtu përmban prebiotikë, të cilët ushqejnë dhe mbështesin bakteret e dobishme në zorrë.
Përveç fibrave, fiqtë janë të pasur me vitamina dhe minerale, duke përfshirë vitaminën B6, bakër, mangan, kalium dhe magnez. Këto lëndë ushqyese luajnë një rol vendimtar në funksione të ndryshme trupore, të tilla si metabolizmi i energjisë, funksioni nervor dhe ruajtja e shëndetit të kockave. Fiqtë gjithashtu kanë një indeks glicemik të ulët deri në mesatar, duke i bërë ata një opsion të mirë për menaxhimin e sheqerit në gjak.
