Nga LEDINA NIKOLLA
Shtylla kurrizore përbëhet nga rruaza, pra 33 vertebra të vendosura njëra mbi tjetrën që mbyllin dhe mbrojnë palcën kurrizore.
Përveç mbështetjes së trupit dhe mbrojtjes së palcës kurrizore, shtylla kurrizore duhet të jetë gjithashtu fleksibël për të lejuar lëvizjen e të gjithë shpinës. Për këtë arsye, rruazat lidhen (artikulohen) me njëra-tjetrën nëpërmjet faqeve artikulare të pasme dhe midis njërës vertebra dhe tjetrës ka jastëkë, të cilët zbutin goditjet dhe lejojnë që rruazat të kenë një farë fleksibiliteti.
Këto jastëkë quhen disqe ndërvertebrale dhe përbëhen nga dy pjesë: bërthama pulposus, e cila është brenda dhe mund të imagjinohet si një masë xhelatinoze (përbëhet nga 88% ujë) dhe unaza fibroze, e cila rrethon dhe mbështjell bërthamën.
Kur, për arsye të ndryshme, unaza fibroze çahet, bërthama brenda saj ka tendencë të dalë jashtë. Këtu ndodh një hernie diskale, pak a shumë e madhe në bazë të rrjedhjes së materialit të diskut dhe prekjes qe shakakton ne sistem nervor.
Si ta c’kodosh diagnozen?
Çdo rruazë e shtyllës kurrizore identifikohet dhe njihet me një shkronjë dhe një numër. Rruazat e qafës, cervikalet tregohen me shkronjën “C” dhe janë 7, pastaj janë 12 rruaza “T” torakale, 5 rruaza lumbare, të shënuara me “L” dhe 5 rruaza sakrale, kerbishte. Kjo është arsyeja pse specialistët identifikojnë herniet në raportet mjekësore duke përdorur këtë sistem:
L4-L5: në këtë rast disku ndërvertebral me hernie është ai ndërmjet vertebrës së katërt dhe të pestë lumbare.
L5-S1: hernia është midis vertebrës së fundit lumbare dhe vertebrës së parë sakrale.
C6-C7: hernia është në pjesën e sipërme të shtyllës kurrizore, midis vertebrës së gjashtë dhe të shtatë të qafës së mitrës.
Mund të ndodhë edhe që bërthama fibroze në vend që të ketë çarje, të bëhet më e hollë në trashësinë e saj. Pastaj bërthama tenton ta shtyjë atë dhe krijohet një zgjatje e diskut ndërvertebral. Gjithsesi këtu nuk po flasim për hernie por për zgjatje të diskut, apo fryrje apo procidencë kur është më pak e theksuar.
Është thelbësore të dallohen dy gjërat sepse, edhe nëse disa simptoma mund të jenë të ngjashme, zgjatja dhe fryrja janë më pak serioze dhe trajtohen ndryshe.
SHKAQET E HERNIES DISKALE
Hernia diskale prek kryesisht njerëzit e moshës 30 deri në 55 vjeç. Pas moshës 55/60 vjeçare disqet ndërvertebrale priren të dehidratohen dhe të ngurtësohen. Kështu ata kanë më pak presion dhe më pak forcë për të shtyrë bërthamën pulposus nga jashtë, pra drejt nervit kurrizor.
Pra, ndryshe nga sa mund të mendoni, sa më shumë të rriteni, aq më pak ka të ngjarë të keni një hernie diskale që i nënshtrohet zgjidhjes kirurgjikale.
Përveç moshës, shkaqet e hernies mund të jenë të ndryshme, madje edhe në konflikt me njëri-tjetrin.
Ne vitet qe jetojme hernia nuk perjashton dhe femijet.
Faktorët më të zakonshëm të rrezikut janë këta:
-Obeziteti
-Mënyrë jetese sedentare
-Punë e veshtirë, me pesha
-Qëndrimi i gabuar
-Sporte të rënda (siç është ngritja e peshave)
-Lëvizje të pasakta dhe të përsëritura
-Mungesa e forcës muskulare
-Më rrallë herniet mund të jenë pasojë e patologjive të tjera, siç janë tumoret.
Përveç këtyre shkaqeve kryesore, predispozicioni luan natyrisht një rol negativ.
Kur specialisti diagnostikon një hernie diskale, ai nuk është gjithmonë në gjendje të thotë se cili është shkaku sepse shpesh ka shkaqe të shumta.
Cfarë mund të ndjesh nëse vuani nga një hernie.
Simptomat më të zakonshme të hernies lumbare janë dhimbja në pjesën e poshtme të shpinës, e cila mund të rrezatojë dhe të vazhdojë deri në këmbë, duke përfshirë gjithashtu vithet, kofshën dhe këmbën. Kur kjo ndodh quhet nervi shiatik (inflamacion i nervit shiatik).
Ekziston edhe Kruralgia, e cila përfshin nervin krural i cili mund të prekë pjesën e poshtme të barkut, ijën, anën e përparme dhe të brendshme të kofshës deri në pjesën e brendshme të këmbës.
Në bazë të vendit ku rrezaton dhimbja, specialisti tashmë është në gjendje të hipotezojë se në çfarë niveli vertebral mund të gjendet hernia.
Hernia e vertebrave cervikale, te qafes, nga ana tjetër, shkakton dhimbje veçanërisht në qafë, shpatull dhe mund të rrezatojë deri në atë pikë sa të prekë të gjithë gjymtyrën e sipërme deri në gishta. Ky rrezatim quhet brakialgjia.
Si për hernien e qafës ashtu edhe për herninë e mesit, gjendja bëhet më serioze nëse, përveç dhimbjes, ka ndjesi shpimi gjilpërash, ulje ose humbje të forcës dhe ndjeshmërisë së muskujve në gjymtyrë.
Në rastet më të rënda mund të ndodhë hernie paralizuese, pra shfaqja e mungesës së forcës në disa grupe muskulore me vështirësi në disa lëvizje specifike si ecja në majë të gishtave ose thembra, në rastin e një hernie diskale, mesit.
Kur vetë palca kurrizore fillon të vuajë sepse është e ngjeshur, quhet mielopati. Kjo gjendje është mjaft e rrezikshme sepse mund të shfaqet në mungesë të dhimbjes dhe me simptoma motorike dhe shqisore që shumë shpesh anashkalohen. Kjo është arsyeja pse është thelbësore ta njohësh atë në kohë, përpara se simptomat të jenë goditëse dhe të pakthyeshme.
3 të pavërteta mbi Hernien Diskale
1.Hernia diskale nuk mund të shërohet vetëm me operacion.
Operacioni është zgjidhja e fundit. Kur cdo terapi tjeter ka deshtuar. Ama kujdes, nese keni kryer operacion per nje hernie dhe vazhdoni te beni te njejten stil jetese hernie te tjera mund te shfaqen ne shtyllen tuaj kurrizore
Ka nje numershume te madh herniesh të trajtuara me sukses me fizioterapi dhe terapi qetësuese.
2. Hernia nuk mund të “shtyhet” apo te dalë shumë përmes trajtimit manual.
Shumë njerëz janë të bindur për këtë, por anatomikisht është e pamundur ta bësh këtë!
3. Problemi me një hernie nuk është aq shumë vetë hernia, por simptomat që shkakton nëse shtyp një nerv.
Ka edhe shumë të ashtuquajtura hernie asimptomatike, ku pacienti ska asnje dhimbje as nje shenje klinike.
Si të parandaloni hernien e diskut:
-Praktikimi i aktiviteteve sportive që forcojnë por nuk e sforcojnë shumë shtyllën kurrizore, të tilla si noti, ecja nordike.
-Shmangni praktikimin e sporteve që shkaktojnë shumë stres në shpinë, veçanërisht në mënyrë asimetrike (p.sh. tenisi), me vëmendje të veçantë nëse tashmë ju është dashur të përballeni me një hernie dhe ekziston rreziku që ajo të përsëritet.
-Bëni ushtrime specifike për të forcuar muskujt e thellë dhe postural, duke kontaktuar një fizioterapist për të mësuar fillimisht se si t’i kryeni ato në mënyrë korrekte.
-Ne rastet kur keni hernie duhet te ndiqni fizioterapine dhe te ndiqni keshillat e fizioterapistit ne kuadrin e parandalimit per te shmangur prezencen e hernieve te tjera.
-Shumë shumë e rëndësishme: bëni rehabilitim pas trajtimit të një hernie, për të shmangur përsëritjet.
-Korrigjoni çdo qëndrim të gabuar, për shembull filloni qe tek menyra se si uleni ne karrigen e zyres apo se si uleni te lidhni kepucet, me riedukim postural dhe duke përdorur mjete ndihmëse posturale, me këshillën e një fizioterapisti të besuar.
TË PARANDALOSH ËSHTË SHUMË MË MIRË SE TË TRAJTOSH!
