Nga : LEDINA NIKOLLA
Skolioza është një deformim i shtyllës kurrizore i njohur dhe i studiuar që nga kohërat e lashta.Tashmë në vitin 300 pes Hipokrati, pasi klasifikoi deformimet e ndryshme këndore të shtyllës kurrizore, shpiku një sërë instrumentesh për të reduktuar këto anomali. Ndër këto mjete spikat i ashtuquajturi shtrati tërheqës i paraqitur në figurë, parimi i funksionimit të të cilit përdoret edhe sot.
Ne shqiperi ka marre zë së shumti në dekadën e fundit, por kjo sdo të thotë që ska pas edhe më përpara, thjesht nuk ju është vënë veshi sa duhet.
Çfarë është skolioza?
Skolioza paraqitet si një devijim i shtyllës kurrizore që shoqërohet me rrotullimin e trupave vertebral. Ky rrotullim shoqërohet me një deformim të disqeve ndërvertebrale dhe tërheqje (shkurtim) muskulor-ligament.
Nëse nuk ka rrotullim të trupave vertebralë nuk mund të flasim për skoliozë dhe anomalia quhet paramorfizëm. Kjo gjendje tenton të zgjidhet spontanisht gjatë rritjes dhe me fizioterapine specifike. Prandaj, termi paramorfizëm ose qëndrim skoliotik mund të tregojë thjesht një qëndrim postural të pasaktë.
Klasifikimi i Skoliozave
Bazuar në vendndodhjen e saj, skolioza përcaktohet:
1. skolioza e mesit
2.skolioza shpine-lumbale
3.skolioza dorsale
4.Skolioza cerviko-dorsale
Skolioza me një kurbë primare (70%):
a) Skolioza dorsale ose torakale (rreth 25%)
b) Skolioza dorso-lumbare (rreth 19%):
c) Skolioza lumbare (rreth 25%)
d) Skolioza cervikale-dorsal (rreth 1%)
Skolioza primare me kurbë të dyfishtë (30%):
a) Skolioza dorsale dhe lumbare (rreth 23%)
b) Skoliozë me kurbë të dyfishtë torakale
c) Skolioza torakale dhe torakolumbare.
Skolioza është idiopatike në 70-80% të rasteve, ku shfaqet pa një shkak të dukshëm; pjesa e mbetur prej 20-30% përfaqësohet nga skolioza kongjenitale ose e fituar (për shembull pas traumave, infeksioneve, tumoreve ose artritit).
Çekuilibri ndërmjet zhvillimit skeletor dhe atij muskulor përfaqëson shkakun kryesor të shfaqjes së këtyre deformimeve. Për këtë arsye, skolioza idiopatike shfaqet kryesisht në fëmijëri dhe pubertet, periudha në të cilat rritja e kockave është e lartë.
Skolioza prek kryesisht femrat në krahasim me meshkujt (me një raport 7:1). Në veçanti, femrat kanë më shumë gjasa të zhvillojnë skoliozë të rëndë (8:1), ndërsa për format më të lehta rreziku është më i ulët (1.2:1).
Shanset që një fëmijë i një nëne skoliotike të zhvillojë skoliozë janë 10 herë më të mëdha se një fëmijë individual i një nëne normale.
Një histori mjekësore e kryer mirë mund të sigurojë të dhëna të rëndësishme për vlerësimin e pacientit.
Si ta kuptoni tek fëmija juaj
Ekzaminimi objektiv i shtyllës kurrizore duhet të kryhet në një ortostatizëm (pozicion vertikal) duke vlerësuar praninë e një prej shenjave të mëposhtme:
Supet në lartësi të ndryshme
Legen i çekuilibruar dhe një ose të dy tehet e shpatullave të spikatura
Hip i ngritur
Pjerrësia e qëndrimit në njërën anë
Asimetria e madhësisë së trekëndëshave
Për shembull, duke vendosur një vijë plumbash në nivelin e vertebrës së shtatë të qafës së mitrës, është e mundur të vlerësohet shkalla e kompensimit midis trungut dhe legenit. Normalisht, linja e plumbit duhet të bjerë në rrudhën ndërgluteale.
Testi Adams
Kërkimi i gungës është shumë i rëndësishëm: duke e bërë pacientin të përkulet përpara me trungun, është e lehtë të vlerësohet lakimi i proceseve spinoze dhe mbi të gjitha shtrirja e gungës brinore.
Prognoza e skoliozës, ose gjykimi klinik mbi evolucionin e ardhshëm të sëmundjes, varet nga faktorë të ndryshëm si: maturimi skeletor, mosha, vendndodhja, rrotullimi, shtrirja e kurbës në gradë. Sa me shpejt te kapet aq me shume jane shanset e rekuperimit.
MATURIMI I SKELETIT:
Testi Risser ju lejon të përcaktoni shkallën e zhvillimit të kockave duke vlerësuar osifikimin e kreshtave iliake. Rezultati mund të ndryshojë nga Risser 0 (nuk ekziston një bërthamë ossifikimi) në Risser 5 (kockëzim i plotë i cili zakonisht ndodh 2-3 vjet pas pubertetit).
Deri në Risser 2 rreziku i përkeqësimit është 50%, pas Risser 2 rreziku reduktohet në 20%.
Cka do te thote sa me e vogel te jete mosha aq me shume shanse ka rekuperimi.
Indikacionet terapeutike
Nese skolioza eshte deri -20° Fizioterapia profesionale eshte e rekomanduar per ta trajtuar ne menyre efikase
20° deri në 30-35°: bust ortopedik dhe fizioterapi profesionale
Mbi 35-40°: intervent kirurgjikal,
Noti dhe mitet.
Kur flasim për skoliozën është e gabuar të konsiderohet noti si mjeti kryesor i parandalimit dhe trajtimit. Në dritën e njohurive aktuale, sportet me peshë kanë efekte të dobishme që janë shumë më të larta se noti. Në situata të veçanta (lëvizje asimetrike ose lëvizje që kërkojnë harkim të shpinës) ky sport mund të jetë edhe kundërproduktiv.
Shmangni aktivitetet konkurruese që “mobilizojnë” shtyllën kurrizore, sepse e bëjnë shtyllën kurrizore më fleksibël dhe për rrjedhojë më lehtë të deformueshme.
Gjimnastikë artistike
Gjimnastikë ritmike
Kërcim klasik
Noti
Sipas një studimi të Shoqatës Ndërkombëtare për Studimin e Shpinës Lumbare, noti i praktikuar me qëllimin për të zgjidhur skoliozën në të vërtetë rrezikon ta përkeqësojë atë dhe të shkaktojë më shumë dhimbje shpine.
Ndaj e mbyll duke e beret e qarte qe Noti NUK e trajton fizioterapinë, madje mund ta përkeqesojë atë.
Çojini fëmijet së paku 1 herë në 6 muaj tek fizioterapisti për nje vleresim postural keshtu do parandaloni dhe përmiresoni skoliozën dhe deformimet e tjera të shtyllës kurrizore.
Skolioza nuk prek vetem femijet dhe adoleshentet por për këtë do flasim në një artikull tjetër.
